Ամփոփիչ աշխատանք

1. Ի՞նպես է առաջանում կայծակը: Ի՞նչ է որոտը:
   Երբ երկու լիցքավորված մարմիններ բավականաչափ մոտեցնում են իրար, դրանց միջև առաջանում է կայծ և լսվում է ճայթյուն: Այս երևույթն անվանում են էլեկտրական պարպում:
2. Ի՞նչ է շանթարգելը, և ինպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:
   Շանթարգելը մետաղյա ձող է, որն ամրացվում է շինության պատի երկայնքով։ Ձողի վերին սրածայր մասը  պաշտպանվող շենքից բարձր է՝ ստորին մասը հողակցված։Ամպրոպաբեր ամպերից էլեկտրական լիցքերը շանթարգելի միջով անցնում են հողի մեջ՝ չվնասելով շինությունը
3. Կայծակի ժամանակ ինչպե՞ս պետք է վարվեք,եթե հայտվել եք բաց տարածքում:
   1. Կայծակի ժամանակ բաց դաշտում գտնվելը վտանգավոր է:
   2. Չի կարելի  պառկել գետնին:
   3. Եթե հնարավոր չէ արագ հեռանալ, ապա պետք է կքանստել համեմատաբար ցածրադիր տեղում:
   4. Քանի որ կայծակը խփում է առավել բարձր մարմիններին, ուստի չպետք է թաքնվել բարձր ծառի տակ:
   5. Որքան հնարավոր է` պետք է շուտ դուրս գալ ջրից:
   6. Չի կարելի ձեռք տալ մետաղե առարկաներին, պետք է հեռու մնալ դրանցից:
   7. Թաքնվել կարելի է խիտ անտառում, քարանձավներում, բնակելի շենքում, ավտոմեքենայում՝ փակելով պատուհանները:
   8. Մոտոցիկլետի կամ հեծանվի օգտագործումը վտանգավոր է:
4. Ո՞ր մարմին է կոչվում հաստատուն մագնիս:
   Մագնիսները, էլեկտրականացած մարմինների նման կարող են փոխազդել։ Դրանք փոխազդում են իրենց շուրջ գոյություն ունեցող մագնիսական դաշտերի միջոցով։ Մի մագնիսի մագնիսական դաշտն ազդում է մյուս մագնիսի վրա։ Եվ հակառակը՝ երկրորդ մագնիսի մագնիսական դաշտն էլ ազդում է առաջին մագնիսի վրա։Երկաթը, կոբալտը, թուջը, պողպատը և մի քանի այլ համաձուլվածքներ մագնիսական երկաթաքարի ազդեցությամբ ձեռք են բերում մագնիսական հատկություններ և երկար ժամանակ պահպանում այն։ 
   Այն մարմինները, որոնք երկար ժամանակ պահպանում են իրենց մագնիսական հատկությունները, կոչվում են հաստատուն մագնիսներ կամ պարզապես մագնիսներ:
   Մագնիսի այն մասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավել ուժեղ է, անվանում են մագնիսական բևեռներ։ Մագնիսներն ունեն երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։Երկու մագնիսների տարանուն բևեռները ձգում են իրար, իսկ նույնանուն բևեռները՝ վանվում իրարից։Ընդունված է հյուսիսային բևեռը ներկել կապույտ գույնով և նշանակել N տառով, հարավայինը՝ կարմիր և նշանակել S տառով։
5. Մագնիսի ո՞ր մասերն են անվանում բևեռներ:
   Տեղանքում կողմնորոշվելու համար է օգտագործվում կողմնացույցը։  Կողմնացույցի աշխատանքը պայմանավորված է նրանով, որ Երկիրը նույնպես մագնիս է՝ իր մագնիսական բևեռներով և մագնիսական դաշտով։ Կողմնացույցի սլաքի հյուսիսային բևեռը ձգվում է Երկրի մագնիսական հարավային բևեռի կողմից՝ որպես տարանուն բևեռներ և ուղղվում դեպի այն։ Նույն պատճառով կողմնացույցի սլաքի հարավային բևեռը ուղղվում է Երկրի մագնիսական հյուսիսային բևեռի կողմը։

6.Ի՞նչ է կողմնացույցը, և ինչո՞վ է պայմանավորված նրա աշխատանքը:

Տեղանքում կողմնորոշվելու համար է օգտագործվում կողմնացույցը։  Կողմնացույցի աշխատանքը պայմանավորված է նրանով, որ Երկիրը նույնպես մագնիս է՝ իր մագնիսական բևեռներով և մագնիսական դաշտով։ Կողմնացույցի սլաքի հյուսիսային բևեռը ձգվում է Երկրի մագնիսական հարավային բևեռի կողմից՝ որպես տարանուն բևեռներ և ուղղվում դեպի այն։ Նույն պատճառով կողմնացույցի սլաքի հարավային բևեռը ուղղվում է Երկրի մագնիսական հյուսիսային բևեռի կողմը։
Ուժեղ տաքացման ժամանակ մագնիսները կորցնում են իրենց մագնիսական հատկությունները։ Այս երևույթը կոչվում է ապամագնիսացում:
Մագնիսների օգտագործման բնագավառը բավականին լայն է։ Մագնիսներ կան մանկական խաղալիքներում, հեռախոսներում, բարձրախոսներում։ Դրանք կիրառվում են տեխնիկայի շատ բնագավառներում, բժշկության մեջ, կենցաղում։

7.Ձեզ հայտնի ո՞ր բնագավառներում են օգտագործվում մագնիսները:
կենցաղ, բժշկություն։

8.Ե՞րբ է լույսը բեկվում: Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:
Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսին անցնելիս լույսի տարածման ուղղության փոփոխությունն անվանում են լույսի բեկում:Մենք գիտենք, որ երկու միջավայրի բաժանման մակերևույթին տարված ուղղահայացի և ընկնող ճառագայթի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն :Այդ ուղղահայացի և բեկված ճառագայթի կազմած անկյունն անվանում են բեկման անկյուն :

9.Ի՞նչ է ոսպնյակը:
ոսպնյակը գնդաձև ապակե իր է որը երկու տեսակի է ցող և հավաքող։

10.Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:
Ամեն ոսպնյակը ունի երկու կիզակետ որը օգնում է լույսը կամ հավաքել կամ ցրել։

11.Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը։
Լույսը լավ են անդրադարձնում հայելային, ողորկ մակերևույթները։Փորձը հաստատում է, որ հայելիները լույսն անդրադարձնում են որոշակի օրենքով, որը կոչվում է անդրադարձման օրենք։

12.Նշի՛ր հայելիների տեսակները:
Հայելիները լինում են հարթ, ուռուցիկ և գոգավոր:

13.Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադարձման անկյուն։
Ընկնող ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն:

14.Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։
25 սմ

15.Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։
եղջերաթաղանթ, ծիածանաթաղանթ, բիբ, ակնաբյուրեղ, ակնապատյան, ցանցաթաղանթ, տեսողական նյարդ, ապակենման մարմին

Ջերմային հավասարակշռություն և ջերմաստիճան.հունվարի 28-փետրվարի 2

1.Ի՞նչ է բնութագրում ջերմաստիճանը։

Ջերմաստիճանը մարմինների տաքացվածության աստիճանը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծություն է:

2.Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում։

Միջավայրի ջերմաստիճանը չափելու համար ջերմաչափը տեղադրում են այդ միջավայրում և սպասում այնքան, մինչև ջերմաչափի ցուցմունքը դադարի փոխվել: Այդ դեպքում, ջերմաչափը և միջավայրը միմյանց հետ ջերմային հավասարակշռության մեջ կլինեն և ջերմաչափի ցուցմունքը միջավայրի ջերմաստիճանը կլինի։ Հետևաբար.
Ջերմաստիճանը մարմնի ջերմային հավասարակշիռ վիճակը բնութագրող ֆիզիկական մեծություն է:

3.Ջերմաչափների ի՞նչ տեսակներ գիտեք։

Ջերմաչափները լինում են հեղուկային, մետաղական, էլեկտրական և այլն:
Հեղուկային ջերմաչափը կարող է լինել սնդիկային կամ սպիրտային։

4.Ի՞նչպես պետք է օգտվել բժշկական ջերմաչափից։

Մարմնի ջերմաստիճանը չափում են ջերմաչափով: Կենցաղում լայն տարածում ունեն սնդիկով կամ սպիրտով աշխատող ջերմաչափները:
Դրանց աշխատանքի հիմքում ընկած է տաքացնելիս հեղուկի ընդարձակման երևույթը: Հեղուկային ջերմաչափը կազմված է հեղուկի պահեստարանից, բարակ խողովակից և սանդղակից:

Ջերմային երևույթների բազմազանությունը

1.Ի՞նչ ջերմային երևույթներ գիտեք:

Եռումը, պնդացումը, գոլորշացումը, խտացումը, եռումը։

2.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում հալում և պնդացում:

Հալման ժամանակ նյութը պինդ վիճակից դառնում է հեղուկ իսկ պնդացման ժամանակ հակարակը պինդ դիճակիծ հեղուկ։ Նյութը հալվելու համար այն պետք է հասնի իր որևէ աստիճանի։ Օրինակ սառույցը հալվում է 0C-ից վերև աստիճանի ժամանակ։ Նաև 0C աստիճանի ժամանակ նյութը կարող է և հեղուկ և պինդ վիճակի լինել։

3.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում եռման ջերմաստիճան :

Այն կոչվում է C։

4.Ո՞ր եչրույթներն են կոչվում գոլորշացում և խտացում:

Գոլորշացման ժամանակ նյութը հեղուկ վիճակից փոխվում է գազային իսկ խտացման ժամանակ հակարակը գազային վիճակից հեղուկ։ Գոլորշացման և խտացման մի օրինակ կա։ Դա անձրևն է։ Երբ երկրի մակերևույթի վրա ջուրը գոլորշանում է այն գնում է վերև որտեղ ջերմաստիճանը ցացր է և ջրի կաթիլները խտանում են և իջնում ներքև։

Ջերմային էներգիայի աղբյուրները

1.Ո՞րն է Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրը.
Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրն Արեգակն է:

2.Ի՞նչ վառելանյութեր են ձեզ հայտնի:
Փայտը, տորֆը, քարածուխը, նավթը, բենզինը, մազութը, բնական գազը։ 

Մարմինների էլեկտրականացում

1.Ե՞րբ են մարմինները համարվում էլեկտրականացված:

Եթե շփելիս մարմինը ձեռք է բերում այլ առարկաները ձգելու հատկություն, ապա ասում են, որ մարմինն էլեկտրականացել է: 

2.Ո՞ր էլեկտրական լիցքերն են անվանում դրական , և որո՞նք ՝ բացասական :

Ընդունված է մետաքսով շփելիս ապակու վրա առաջացած լիցքն անվանել դրական (+), բրդով շփելիս էբոնիտի վրա առաջացած լիցքը` բացասական (–):

Լուսնի անդրադարձումը :Հայլիներ

1. Ե՞րբ է լույսը բեկվում: Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:

Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսի մեջ անցնելու
ժամանակ լույսը բեկվում է. անկման կետում լույսի
ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը։ Օրինակ, երբ
լույսի ճառագայթը օդից անցնում է ջրի մեջ, ջրի մակերևույթի վրա՝ անկման կետում, փոխում է իր ուղղությունը բեկում է:


Տարբերությունը այն է, որ լույսի բեկում ցույց է տալիս կոտրած իր իսկ, լույսի անդրադարձումը:

2. Ի՞նչ է ոսպնյակը:

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, ապակե մարմին, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներով:

3. Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:

Fկետը, որում, ոսպնյակում բեկվելուց հետո, հավաքվում են գլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները, եթե ոսպնյակը հավաքող է, կամ ճառագայթների մտովի շարունակությունները, եթե ոսպնյակը ցրող է, կոչվում է ոսպնյակի գլխավոր կիզակետ:

4.Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը։

Հայելիները լույսն անդրադարձնում են որոշակի օրենքով, որը կոչվում է անդրադարձման օրենք։

5.Նշի՛ր հայելիների տեսակները

Հայելիները լինում են հարթ, ուռուցիկ և գոգավոր։

6.Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադարձման անկյուն։

Անդրադարձած ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անդրադարձման անկյուն։

Հաստատուն մագնիսներԼույսի աղբյուրներ,լույսի ուղղագիծ տարածում:Արեգակի և լուսնի խավարումներ:

1.Ո՞ր մարմին է կոչվում հաստատուն մագնիս:

Այն մարմինները, որոնք երկար ժամանակ պահպանում են իրենց մագնիսական հատկությունները, կոչվում են հաստատուն մագնիսներ կամ պարզապես մագնիսներ: Երկաթը, կոբալտը, թուջը, պողպատը և մի քանի այլ համաձուլվածքներ մագնիսական երկաթաքարի ազդեցությամբ ձեռք են բերում մագնիսական հատկություններ և երկար ժամանակ պահպանում այն։ 

2.Մագնիսի ո՞ր մասերն են անվանում բևեռներ:

Մագնիսի այն մասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավել ուժեղ է, անվանում են մագնիսական բևեռներ։ Մագնիսներն ունեն երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։

3.Ի՞նչ է կողմնացույցը, և ինչո՞վ է պայմանավորված նրա աշխատանքը:

Կողմնացույցի մագնիսական սլաքը փոքր, հաստատուն մագնիս է, որը կողմնացույցի հիմնական մասն է։Տեղանքում կողմնորոշվելու համար է օգտագործվում կողմնացույցը։ Կողմնացույցի սլաքի հյուսիսային բևեռը ձգվում է Երկրի մագնիսական հարավային բևեռի կողմից՝ որպես տարանուն բևեռներ և ուղղվում դեպի այն։ Նույն պատճառով կողմնացույցի սլաքի հարավային բևեռը ուղղվում է Երկրի մագնիսական հյուսիսային բևեռի կողմը։

4.Ձեզ հայտնի ո՞ր բնագավառներում են օգտագործվում մագնիսները:

Մագնիսների օգտագործման բնագավառը բավականին լայն է։ Մագնիսներ կան մանկական խաղալիքներում, հեռախոսներում, բարձրախոսներում։ Դրանք կիրառվում են տեխնիկայի շատ բնագավառներում, բժշկության մեջ, կենցաղում։

Էլեկտրական հոսանք,Կայծակ

1.Ի՞նպես է առաջանում կայծակը:Ի՞նչ է որոտը:

Կայծակը էլեկտրական պարպում է, որը տեղի է ունենում մթնոլորտում և ուղեկցվում է որոտով:Օդի արագ ընդարձակման հետևանքով առաջանում է նաև հարվածային ալիք, և մենք լսում ենք որոտը:

2.Ի՞նչ է շանթարգելը, և ինպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:

Շենքերը կայծակի հարվածից պաշտպանում են հատուկ սարքերի՝ շանթարգելների օգնությամբ:
Շանթարգելը մետաղյա ձող է, որն ամրացվում է շինության պատի երկայնքով։ Ձողի վերին սրածայր մասը պաշտպանվող շենքից բարձր է՝ ստորին մասը հողակցված։Ամպրոպաբեր ամպերից էլեկտրական լիցքերը շանթարգելի միջով անցնում են հողի մեջ՝ չվնասելով շինությունը: 

3.Կայծակի ժամանակ ինչպե՞ս պետք է վարվեք,եթե հայտվել եք բաց տարածքում:

Կայծակի ժամանակ բաց դաշտում գտնվելը վտանգավոր է: Չի կարելի պառկել գետնին:Եթե հնարավոր չէ արագ հեռանալ, ապա պետք է կքանստել համեմատաբար ցածրադիր տեղում: Մոտոցիկլետի կամ հեծանվի օգտագործումը վտանգավոր է…

Ամփոփիչ աշխատանք

1. Ի՞նչ է բնութագրում ջերմաստիճանը:
   Ջերմային էներգայի աղբյուները դա Արեգակն է և վառելանյութերը։
2. Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում:
   Երբ որ տաք և սառը մարմիներն միանումեն իրար:
3. Ջերմաչափի ի՞նչ տեսակներ գիտես:
   Հեղուկային, մետաղական, գազային, մեխանիկական, էլէկտրական։
4. Ինչպե՞ս պետք է օգտվել բժշկական ջերմաչափից:
   Պեստք է օգտվել շատ զգուշ և ուշադիր:
5. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում հալում և պնդացում:
   Հալում-երբ որ մարմինը պինդ վիճակից վերածվում է հեղուկ վիճակի։
   Պնդացում-երբ որ մարմինը հեղուկ վիճակից վերացվում է պինդ վիճակի։
6. Ո՞ր մեծություն է կեչվում եռման ջերմաստիճան:
   Երբ որ ջերմաստիճանը հասնում է 100-ի:
7. Ինչու՞ է Արեգակը համարվում Երկրի վրա կյանքի և ջերմության գլխավոր աղբյուրը:
   Արեգակը կարողանում է ապահովել կյանքի համար անրաժեշտ ջերմաստիճանը, ինչպես նաև լուսասինթեզի միջոցով ծաղիկները կատարում է ֆոտոսինթեզ։
8. Վառելանյութի ի՞նչ տեսակներ գիտես:
   Փայտը, քարածուխը, տորֆը, բենզինը, նավթը, բնական գազը, մազութը:
9. Կա՞ն արդյոք Երկրի ընդերքում ջերմային էներգիայի այլ աղբյուրներ:
   Այո:
10. Ե՞րբ են մարմինները համարվում էլեկտրականացված :
11. Ինչպե՞ս են պարզում մարմինների էլեկտրականացված լինելը:

Ամփոփիչ աշխատանք

1. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
   Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
2. Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
   Երբ որ մարմնի վրա ուժ են գործադրում:
3. Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
   Նյուտտոն-1 Ն:
4. Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:
   F
5. Ո՞ր դեպքում է կատարվում մեխանիկական աշխատանք:
   Մեխանիկական աշխատանքը կատարվում է այն ժամանակ երբ մարմինը շարժվում է իր վրա կիրառված ուժի ազդեցությամբ:
6. Ինչի՞ց է կախված մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը:
   Այն կախված է մարմնի վրա կիրառված ուժի մեծությունից և ուժի ազդեցությամբ մարմնի անցած ճանապարհի երկարությունից:
7. Էներգիայի ի՞նչ տեսակներ են ձեզ հայտնի:
   Արևային եներգիյա, ելեկտրական եներգիյա, մեխանիկական եներգիա, ջերմային եներգիա, քիմիական եներգիա, միջուկային եներգիա:
8. Ի՞նչպես են կենդաները և բույսերը ստանում օրգանական նյութեր:
   Կենդանիները հիմնական էներգյան ստանում են Արեգակից: Կենդանիները ստանում են օրգանական նյութեր սնվելով բույսերով և ուրիշ կենդանիներով։
9. Ո՞ր էներգիան է կոչվում ճառագայթային:
   Ճառագայթային էներգիան կոչվում է արեգակի ճառագայթներից երկիր մոլորակին հասաց լույսը և ջերմությունը:
10. Էլեկտրական էներգիայի ի՞նչ փոխակերպումներ են ձեզ հայտնի:
11. Ի՞նչ գիտեք ատոմային <միջուկային>էներգիայի մասին:
    Ատոմային միջուկների ճեղքման ընթացքում միջուկային էներգիյան առաջանում է։
12. Ի՞նչ էներգիա է անհրաժեշտ կենդանի օրգանիզմներին: